تکوین روند سازمان یابی و نقش فرهنگی و تمدنی شهر کاشان

در این مقاله سعی شده است تکوین روند سازمان‌یابی و نقش فرهنگی و تمدنی شهر کاشان در دوره‌های مختلف تاریخی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد؛ این دوره‌ها شامل دوره ایجاد و پیدایش شهر، دوره اسلامی، دوره قاجاریه، دوره پهلوی و دوره انقلاب اسلامی است. طبق اسناد تاریخی، پیدایش شهرکاشان از اسکان جمعیت در تپه‌های سیلک واقع در جنوب غربی این شهر به علت نزدیکی به چشمه فین شروع می‌شود، به طوری‌ که این محل قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسانی در داخل فلات ایران به حساب می‌آید. در دوره اسلامی شهر کاشان به خاطر نزدیکی به پایتخت آن روز، یعنی اصفهان و توجه شاهان صفوی، در آن دوران به اوج ترقی شهر نشینی می‌رسد، اما در دوره قاجاریه به علت ورودکالاهای خارجی و عدم حمایت دولت از صنایع داخلی مجدداً شهر از رونق می‌افتد. در دوره پهلوی، به جهت برقراری امنیت نسبی، از بین رفتن حاکم نشینی در منطقه کاشان و توسعه خطوط ارتباطی، شهر مجدداً توسعه می‌یابد، مردم عمدتاً به سوی صنایع دستی یعنی قالی‌بافی روی می‌آورند و چندین کارخانه در ارتباط با صنعت قالی بافی برای تهیه مواد اولیه فرش ایجاد می‌شود. در دوره بعد از انقلاب اسلامی، صنعت قالی بافی گسترش بیشتری می‌یابد، به طوری که بخش خصوصی هم وارد میدان می‌شود و کارگاه‌های متعدد فرش ماشینی می‌یابد و تعداد آن به 430 کارگاه و 1000 دستگاه در شهرستان کاشان می‌رسد. تعداد کل کارخانه‌ها و کارگاه‌ها از 15 عدد در قبل از انقلاب به 750 عدد در بعد از انقلاب می‌رسد. در این پژوهش این دوره‌ها به تفکیک مورد بررسی قرار می‌گیرد.